We schrijven 1911 als mama Benelli ( Teresa Boni) al haar geld gebruikt om een technisch bedrijf op te richten in de hoop een werkplek te creëren voor haar zes zoons. Officina meccanica di precisione f.lli Benelli was een feit en er werd gestart met reparatie van auto’s en motoren. Door de slechte onderdeel voorziening aan het begin van de eeuw worden er echter veel onderdelen zelf gemaakt. In 1919 wordt verhuisd naar een pand in Pesaro waar al motorblokken gemaakt worden, dus werd al snel de stap gezet ook zelf een compleet blok te maken.
Het eerste product was een zogenaamde “clip-on” 75cc tweetakt blokje dat als een soort hulpmotor op een bestaande fiets kon worden gemonteerd.
In de jaren erna volgde al vlot een 98cc, een 125cc en een 175cc maar nu niet meer als “clip-on” maar als volledige motorfiets. Om te bewijzen hoe goed en betrouwbaar de Benelli motorfiets was sloegen de gebroeders Giuseppe (die techniek had gestudeerd) en de jongste broer Tonino (die over zeer goede rijders skills bleek te bezitten) de handen ineen. Ze prepareerde een 147cc tweetakt flat tank voor de race Parma – Poggio-di-Berceto en wonnen de 350cc klasse.
Toen in 1926 er een 175cc klasse werd ingesteld had de concurrentie de tijd gehad om de Benelli te kopiëren. Waar ze echter geen rekening mee hadden gehouden was dat Giuseppe niet stil had gezeten. Hij bouwde voor Tonino een met tandwiel aangedreven bovenliggende nokkenas viertakt 175cc. De concurrentie had het nakijken en Tonino werd in 1927, 1928 en 1930 kampioen van Italië.
De drie sterren in het logo van Benelli verwijzen nog steeds naar deze kampioenschappen.
Met de nieuwe ontwikkeling van de dubbele bovenliggende nokkenas werd Tonino ook in 1931 nog kampioen. Een val in 1932 stopte helaas zijn race carrière. Het race team van Benelli stond er echter al. Met rijders als Dorino Serafini , Carlo Baschieri (Europees kampioen in 1932) en de Belg Ivan Goor (Europees kampioen in 1934) werden niet alleen veel overwinningen behaald maar groeide de motoren ook naar 250 en 500 cc. Met het richten op de zwaardere klassen werden innovaties die getest werden in de Grand Prix, zoals bijvoorbeeld een verende swingarm, al snel overgenomen op de straatfiets productie.
Helaas overleed Tonino Benelli bij een verkeersongeval in 1937 en kon hij niet meer meemaken dat de 250cc Benelli met dubbele bovenliggende nokkenas zelfs de snelle Moto Guzzi’s en DKW’s met compressor de baas was in de GP’s.
Na de tweede wereld oorlog was de Benelli fabriek verwoest en geplunderd. Vooral het technische brein Giussepe werd hier ziek en depressief van. Met vallen en opstaan werd er nog wat geproduceerd met de achtergebleven resten maar veel kwam er niet van de grond.
Giussepe maakte met Baretta (die van de wapens inderdaad) nog wat auto’s maar dat was ook geen succes. In 1948 brak Giussepe met de familie en begon met zij twee zoons MotoBi. Hij ontwikkelde krachtige en zuinige ei-vormige motorblokken die al snel de bij naam kracht-ei kreeg.
MotoBi ging in ’61 weer samen met Benelli die de kracht eieren in productie hield.
Ondertussen waren bij Benelli al beroemde motoren als de 125cc Leoncino en de 250cc Leonesse in productie. In de internationale racerij kon Benelli ondanks grote namen als bv Silvio Grassetti en Geoff Duke geen vuist meer maken. Benelli ontwikkelde nog steeds fraaie innovaties maar door de kleinschaligheid van de fabriek kwamen die te laat of zelfs geheel niet in productie. Begin jaren ’60 kwam Benelli voor Renzo Pasolini en Tarquinio Provini zelfs met een 250cc viercilinder. Maar ze werden al snel voorbij gestreefd door de opkomende Honda’s en Yamaha’s.
De geschiedenis herhaalde zich in de jaren ’60. Benelli ontwikkelde een fraaie 650cc paralleltwin. Echter door de trage ontwikkeling van het frame werd deze stotterstang machine al snel ingehaald door Japanse technisch hoogwaardige Honda CB750.
In 1971 kwam Benelli in handen van de autofabrikant De Tomaso. De Tomaso wilde met het beroemde race verleden zo snel mogelijk terug aan de top op mondiaal race niveau. Om dit in no time te realiseren werd het fraaie blok van de Honda 4 cilinder ongegeneerd gekopieerd. Ook deze Benelli 500cc kon echter niet meekomen bij de top. Wat wel gold voor 250cc en de 350cc waar de coureur Renzo Pasolini regelmatig mee op het podium kwam of overwinningen boekte.
De aantallen van productie bij Benelli ging steeds verder omlaag en eind jaren tachtig was er door gebrek aan vernieuwing van de producten en het eigenlijk alleen nog produceren van 50cc brommers wel een fraaie fabriek in Pesaro maar nog maar een glimp over van het roemruchte Benelli.
Andrea Merloni (eigenaar van o.a. Zanussi en Indesit) kocht in 1996 Benelli en plantte nog een nieuwe fabriek in Pesaro neer. Drie jaar later werd de fraaie 900 Tornado Tre Novecento driecilinder gepresenteerd. Deze motor zat weer boordevol innovaties waarvan de onder de zitting geplaatste radiateur met koel “propellers” aan de achterzijde van de motor nog het meest in het oog sprongen. De Australische coureur Peter Goddard werd aangetrokken om met de 900 Tornado in het World Superbike deel te nemen. Helaas bleef succes in de WSBK uit en kinderziektes tarten de verkoop van de Tornado. Desondanks is de 900 Tornado Tre door zijn zeldzame verschijning, zijn prachtige design en innovaties nog steeds een gewild verzamel object.
In 2005 werd Benelli opnieuw overgenomen. Nu door de opkomende Chinese Qianjiang Groep. De oude ontwerper Marconi van Aprilia werd algemeen en technisch directeur. Er werden diverse nieuwe modellen ontwikkeld. Het instorten van de markt in 2008 gooide echter weer eens roet in het eten. In 2011 bij het 100 jarig bestaan van Benelli werd besloten om rustig de kat uit de boom te kijken en voorzichtig met een nieuwe nog lichte model strategie weer terug te keren op de wereld markt. De modelreeks wordt langzaam naar boven uitgebreid met als fraai wapenfeit dat de Benelli TRK in 2020 de best verkopende motor van Italië is
